Το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και το Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο του ΑΠΘ, με τη συμμετοχή και τη συνεργασία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ, θα παρουσιάσουν μια σύνθεση μουσικών και χορευτικών δρώμενων με γνώμονα τις γεωγραφικές περιοχές που αντιπροσωπεύονται από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Επανάστασης.

Η παρουσίαση των προσωπικοτήτων θα συνοδεύεται με αντίστοιχα επαναστατικά τραγούδια και χορούς της κάθε περιοχής:

1. Αναστάσιος Πολυζωΐδης (Μακεδονία)

Ο Πολυζωΐδης γεννήθηκε το 1802 στην ελληνική πόλη Μελένικο της βορειοανατολικής Μακεδονίας. Σπούδασε νομικά και ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Γοτίνγκης (Γκαίτινγκεν), στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Διέκοψε τις σπουδές του στο Βερολίνο το 1821, όταν είχε αρχίσει η Ελληνική Επανάσταση και κατέβηκε στην Ελλάδα. Το 1828 πήγε στο Παρίσι και συμπλήρωσε τις σπουδές του. Όταν τελείωσε, επέστρεψε στην Ελλάδα. Διορίστηκε Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου και Σύμβουλος Επικρατείας. Το 1837 (νέος 35 ετών), διορίστηκε Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Εσωτερικών. Ως αρμόδιος Υπουργός, συνέβαλε τα μέγιστα στην οργάνωση και λειτουργία του πρώτου πανεπιστημίου του ελεύθερου ελληνικού κράτους με τη σύνταξη των Διαταγμάτων “Περί συστάσεως του Πανεπιστημίου” και “Περί προσωρινού κανονισμού του Πανεπιστημίου”.

2. Αδαμάντιος Κοραής (Μικρά Ασία)

Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1748. Τον Οκτώβριο του 1782 φεύγει για ιατρικές σπουδές στο Μονπελιέ της Γαλλίας. Το 1786 δημοσιεύει την διπλωματική του εργασία στη λατινική γλώσσα με τίτλο Pyretologiae Synopsis αλλά και τη σύντομη διδακτορική διατριβή του, Medicus Hippocraticus (1787). Με το πτυχίο της Ιατρικής από το Μονπελιέ είχε αποφασίσει οριστικά να μην εξασκήσει το επάγγελμα του γιατρού, αλλά να ζήσει στο Παρίσι, ενασχολούμενος με τις φιλολογικές επιστήμες. Στην Ελληνικήν Βιβλιοθήκην εξέδωσε, μεταξύ άλλων, τους Βίους Παραλλήλους του Πλουτάρχου, Λόγους του Ισοκράτη, τις τέσσερις πρώτες ραψωδίες της Ιλιάδας, Γαληνό, Στράβωνα, Μάρκο Αυρήλιο(“Τα εις εαυτόν”), τα Πολιτικά και τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλους, Στα «Προλεγόμενα» των εκδόσεων αρχαίων συγγραφέων κατέθετε τις προτάσεις του για την παιδεία, το περιεχόμενο των μαθημάτων, τα εγχειρίδια και τις μεθόδους της διδασκαλίας και κυρίως την γλώσσα, που ήταν το βασικό μέλημα των λογίων κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Ο προβληματισμός του κάλυπτε διάφορες πτυχές της εκπαίδευσης :οργάνωση και λειτουργία των σχολείων, μεθόδους διδασκαλίας.

3. Ιωάννης Κωλέττης (Ήπειρος)

Ο Ιωάννης Κωλέττης γεννήθηκε στο χωριό Συρράκο των Ιωαννίνων στα 1774 και, νεαρός, στάλθηκε στην Πίζα της Ιταλίας να σπουδάσει γιατρός. Στα 1806, τύπωσε στην Πίζα τη «Νομαρχία Ελληνική» υπό «Ανωνύμου του Έλληνος», ένα κείμενο που διαπνέεται από τις φιλελεύθερες ιδέες της εποχής. Γύρισε πτυχιούχος γιατρός στα Γιάννενα, όπου, κρυφά, κυκλοφόρησε αντίτυπα από το έργο του αυτό. Μετείχε στην 1^η εθνοσυνέλευση (της Επιδαύρου) και (Γενάρη του 1822) εκλέχτηκε υπουργός Εσωτερικών. , Όταν στο Ναύπλιο έφτασε ο Όθωνας με τους Βαυαρούς του. Αρχικά, ανέλαβε υπουργός των Ναυτικών. Μετά, των Στρατιωτικών. Στο τέλος, βρέθηκε πρεσβευτής της Ελλάδας στο Παρίσι. Βρισκόταν εκεί, όταν ξέσπασε η εναντίον του Όθωνα επανάσταση της 3^ης του Σεπτέμβρη (1843), με αίτημα την παραχώρηση συντάγματος. Καθώς ο βασιλιάς Όθωνας υποχρεώθηκε να δεχτεί την ψήφιση συντάγματος, ορίστηκε εθνοσυνέλευση που θα το επεξεργαζόταν. Ο Ιωάννης Κωλέττης επέστρεψε αμέσως από το Παρίσι και μετείχε σ’ αυτήν (αρχές του 1844). Βρέθηκε στην πρωτοπορία των αγώνων εναντίον του τοπικισμού και για την θρησκευτική ανεξαρτησία του κράτους. Και εργάστηκε για την προσέλκυση Ελλήνων από το εξωτερικό προκειμένου να ενισχυθεί η κεντρική διοίκηση.

4. Ευανθία Καΐρη (Άνδρος)

Η Ευανθία Καΐρη (αδερφή του Θεόφιλου Καΐρη) γεννήθηκε το 1799 στην Άνδρο. Η Ευανθία Καΐρη και η δουλειά της είναι απόρροια του ευρωπαϊκού διαφωτισμού με τον οποίο ήρθε σε επαφή μέσω του Κοραή και του αδερφού της Θεόφιλου. Το Φεβρουάριο του 1820 ο Κοραής έστειλε στον τελευταίο την έκδοση του Μάρκου Αυρηλίου που περιλάμβανε ένα ρητορικό κείμενο γραμμένο από τον Antoine-Leonard Thomas που η Ευανθία μετάφρασε με μεγάλη επιτυχία ύστερα από δύο χρόνια. Ήδη το 1820 είχε μεταφράσει και εκδώσει το Conseils a mafille (συμβουλές προς την θυγατέρα μου) του Jean-NicolasBouilly. Στον πρόλογό του έργου επέλεξε να περιλάβει τις νουθεσίες που προσπάθησε να της διδάξει ο Κοραής μέσω των επιστολών του, για να γίνουν κτήμα όλων των Ελληνίδων. Ένα άλλο κείμενο που μετέφρασε αργότερα ήταν το Traité de l’ éducationdes filles του Fénelon. Η πνευματική της συγκρότηση και η προσωπικότητα της που ήταν ήδη ολοκληρωμένη το 1825 (ένα κρίσιμο έτος για την επανάσταση), εκδηλώθηκε με τη σύνταξη μίας δημόσιας επιστολής με τίτλο Επιστολή Ελληνίδων τινών προς Φιλελληνίδες που μεταφράστηκε στα Αγγλικά από τον φιλέλληνα George Lee. Στην επιστολή αυτή η Ευανθία καταγγέλλει με μεγάλο θάρρος στις φιλελληνίδες την εχθρική στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και ζητά από όλες τις Ελληνίδες να την προσυπογράψουν. Ο πραγματικός χαρακτήρας και τα πνευματικά προσόντα της Καΐρη γίνονται καλύτερα κατανοητά μέσα από την ιδιωτική της αλληλογραφία, γιατί στα κείμενα αυτά εκφράζεται χωρίς αναστολές και φόβους. Εκεί αναδεικνύεται μία γυναίκα μαχητική, με κοινωνική συνείδηση, με συμμετοχή στα δρώμενα, πατριωτική δράση, ορθή κρίση και καθαρή σκέψη. Αν και η Ευανθία έζησε σε μία εποχή που το σύνολο σχεδόν των γυναικών δεν είχε ούτε καν στοιχειώδεις γνώσεις γραφής και ανάγνωσης, εντούτοις με το έργο της άνοιξε νέους δρόμους για τις Ελληνίδες, δρόμους που ακολούθησαν και διεύρυναν οι επόμενες γενιές λόγιων γυναικών.

5. Γεώργιος Γλαράκης (Χίος)

Ο Γεώργιος Γλαράκης γεννήθηκε στη Χίο και ο πατέρας του ήταν ιερέας. Φοίτησε στη σχολή της Χίου όπου αργότερα δίδαξε και ο ίδιος μαθηματικά και φυσική και στη συνέχεια εργάστηκε στην Κωνσταντινούπολη ως εμποροϋπάλληλος παρακολουθώντας συγχρόνως πανεπιστημιακά μαθήματα. Με την οικονομική ενίσχυση της κοινότητας της Χίου πήγε στο Γκέτινγκεν όπου σπούδασε ιατρική και αναγορεύθηκε διδάκτορας και έπειτα εγκαταστάθηκε στη Βιέννη όπου έκανε πρακτική άσκηση σε νοσοκομεία. Εκεί συνδέθηκε με τον κύκλο των Ελλήνων λογίων και συνεργάστηκε για λίγο στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος. Το 1820 επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα διδάσκοντας παράλληλα στη Σχολή της Χίου. Μετά την εγκαθίδρυση της βασιλείας διετέλεσε νομάρχης Αχαΐας και ‘Ηλιδας,1835, και Διοικητής Μεσσηνίας και Βοιωτίας. Το 1837 χρημάτισε υπουργός εσωτερικών δημοσίας εκπαιδεύσεως & εκκλησιαστικών, οπότε έλαβε διοικητικά και νομοθετικά μέτρα για τη δίωξη της ληστείας που βρισκόταν σε έξαρση και πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πανεπιστημίου, στις τελευταίες ημέρες της Κυβέρνησης Ρούντχαρτ και στην Κυβέρνηση του Όθωνος που διαδέχθηκε την κυβέρνηση Ρούντχαρτ.

6. Ιωσήφ Ανδρούσης (Ιωσήφ Νικολάου) (Τρίπολη)

Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1770 και το 1781 στάλθηκε από τους γονείς του στη Δημητσάνα για να φοιτήσει στο εκεί σχολείο. Σε ηλικία είκοσι ετών έγινε μοναχός από τον Νικόδημο τον Αγιορείτη. Ιωσήφ Ανδρούσης (1770-1844 ) Ήταν ο πρώτος μινίστρος της Θρησκείας και του Δικαίου και πρώτος Επίσκοπος Μεσσηνίας. Τόσο από την ιστορική έρευνα και μελέτη της προσωπικότητας του Ιωσήφ, όσο και από την μελέτη των χειρόγραφων διαπιστώνεται ότι ὁ Ιωσήφ: συνδύαζε άριστα την εκκλησιαστική συνείδηση, την προερχόμενη από τους μεγάλους Πατέρες της Ορθοδοξίας, με την πολιτική συνείδηση, την προερχόμενη από την αρχαία ελληνική δημοκρατία. Συνέβαλε τα μέγιστα για την προετοιμασία της μεγάλης Επανάστασης του 1821, αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της πατρίδας από την τουρκική κυριαρχία, συνετέλεσε στην οργάνωση τού πρώτου ελληνικού κράτους μετά το 1821, και ενδιαφέρθηκε ιδιαιτέρως για την παιδεία του απαίδευτου την εποχή εκείνη ελληνικού λαού. Ως Υπουργός της θρησκείας και της παιδείας τότε του νεοσύστατου κράτους θεωρούσε ότι οι διδάσκαλοι προσφέρουν μεγάλες υπηρεσίες στην Ελλάδα. Ὁ Ιωσήφ παρεμβαίνει σε όλα τα εκκλησιαστικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής του. Από την έκδοση και μελέτη των χειρόγραφων, αλλά καιαπό την βιογραφία τουΙωσὴφ, διαπιστώθηκε ότι: Ὁ Ιωσήφ Μεσσήνης (ὁ από Ανδρούσης) υπήρξε μία πολυσχιδείς προσωπικότητα κατά τους χρόνους τής Εθνικής Επαναστάσεως τού 1821.

7. Ιωάννης Βλάχος (Δασκαλογιάννη) (Κρήτη)

Ο γενάρχης Ανδρέας Βλάχος ή Αναγνώστης, οπλαρχηγός στην Κρήτη, ήταν καραβοκύρης. Οι Σφακιανοί ασχολούνταν συστηματικά με τη ναυτιλία. Ένας από τους πιο πλούσιους (είχε τέσσερα τρικάταρτα καράβια), πιο μορφωμένους και πιο πολυταξιδεμένους ήταν ο Ιωάννης Βλάχος. Λέγεται ότι ο πατέρας του τον είχε στείλει για σπουδές στην Ιταλία. Λόγω της βαθιάς του μορφώσεως, έλαβε το τιμητικό προσωνύμιο “δάσκαλος” (Δασκαλογιάννης). Γεννήθηκε το 1722 ή κατά άλλους το 1730. Μιλούσε Ιταλικά και Ρωσικά, φορούσε ευρωπαϊκά ρούχα και καπέλο, και ήταν εξαιρετικά μορφωμένος.

8. Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (Κωνσταντινούπολη)

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1791. Υπήρξε κυρίαρχη προσωπικότητα στις τάξεις των εκσυγχρονιστών, διπλωμάτης και πολιτικός που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου κατά την Επανάσταση και στις πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίες. Έδρασε αρχικά στις παραδουνάβιες ηγεμονίες λαμβάνοντας πολιτικές θέσεις δίπλα στον θείο του Ιωάννη Καρατζά, εγκαταστάθηκε στην Πίζα (αποτελώντας επίλεκτο μέλος του ομώνυμου κύκλου) και στη συνέχεια κατέβηκε στην Ελλάδα για να λάβει μέρος στην επανάσταση του 1821. Αναρριχήθηκε στα ανώτατα αξιώματα σε σύντομο χρόνο αναλαμβάνοντας, διαδοχικά, πρόεδρος της Πρώτης Εθνοσυνέλευσης, του Εκτελεστικού Σώματος και στη συνέχεια του Βουλευτικού. Μετά την επανάσταση ηγήθηκε της αντιπολίτευσης εναντίον του Καποδίστρια, ως εκφραστής της αγγλικής πολιτικής και συμμετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή της Ελλάδας διατελώντας τέσσερις φορές πρωθυπουργός, εντός της περιόδου 1822 – 1844.Ο Μαυροκορδάτος είναι μια από τις περισσότερο αμφιλεγόμενες για την κοινή γνώμη προσωπικότητες της Επανάστασης.

9. Ιωάννης Μακρυγιάννης (Στερεά Ελλάδα)

Γεννήθηκε το 1797, στο Κροκύλειο Φωκίδας και το οικογενειακό του όνομα ήταν Τριανταφύλλου, το οποίο και απέκρυπτε επιμελώς στη νεαρή του ηλικία καθ’ υπόδειξη της μητέρας του λόγω φόβου περαιτέρω αντεκδικήσεων, επειδή ο πατέρας του Δημήτρης είχε φονευθεί, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, σε συμπλοκή με τους Τούρκους όταν ο Μακρυγιάννης ήταν ενός έτους. Μετά το τέλος της επανάστασης άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματά του, τα οποία αποτελούν δείγμα της δημώδους γλώσσας στην νεοελληνική γραμματεία. Ήρθε σε αντίθεση με τους οπαδούς του Καποδίστρια, και αργότερα με τον Όθωνα. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου. Το 1852 καταδικάστηκε σε θάνατο με την κατηγορία ότι σχεδίαζε τη δολοφονία του Όθωνα, αλλά το 1854 αφέθηκε ελεύθερος. Το 1864 ονομάστηκε αντιστράτηγος και πέθανε λίγο μετά στο μόνο πράγμα που του απέμεινε, το σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη.

10. Κωνσταντίνος Κανάρης (Αιγαίο-Ψαρά)

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά το 1793, ήταν Έλληνας επαναστάτης, σπουδαία μορφή του ναυτικού αγώνα κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και μετέπειτα ναύαρχος και πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας σε ένα διάστημα 33,5 ετών (1844, 1848-49, 1864, 1864-65 και 1877). Δύο γεγονότα καταδεικνύουν τη συμβολή του Κανάρη ως πολιτικού άνδρα στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία: γίνεται ο πρώτος που συμπληρώνει 4 πρωθυπουργίες (1864) από την πλήρη εφαρμογή Συντάγματος στη χώρα το 1844 (όπως και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος 10 χρόνια νωρίτερα, με τις δύο όμως πρώτες κατά την Απόλυτη Μοναρχία του βασιλιά Όθωνα Α΄) και βασικά ο μόνος πρωθυπουργός που επί των ημερών του η Βουλή ψηφίζει ή αναθεωρεί το Σύνταγμα της Ελλάδας δυο φορές, το 1844 και το 1864 (τα δυο δικτατορικά Συντάγματα επί Γεωργίου Παπαδόπουλου αφενός δεν ψηφίστηκαν από Βουλή, παρά επικυρώθηκαν με τα νόθα δημοψηφίσματα των 1968 και 1973, αφετέρου το τελευταίο έπαψε αυτοδίκαια να ισχύει με την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών).

11. Ιωάννης Καποδίστριας (Ιόνιο- Κέρκυρα)

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1776. Υπήρξε Έλληνας διπλωμάτης και πολιτικός. Διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα πρώτος Κυβερνήτης του νέου ελληνικού κράτους κατά τη μεταβατική περίοδο κατά την οποία η χώρα τελούσε υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια με πολιτική παράδοση, γι’ αυτό και αναμείχθηκε με την πολιτική ήδη από το 1803 οπότε και διορίστηκε γραμματέας της επικράτειας της Ιονίου Πολιτείας. Με την κατάληψη των Επτανήσων από τους Γάλλους αποσύρθηκε και εντάχθηκε στη ρωσική διπλωματική υπηρεσία. Εκεί ανέλαβε σημαντικές θέσεις καταφέρνοντας να αναδειχθεί σε υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από το 1815 έως το 1822, οπότε και υποχρεώθηκε σε παραίτηση λόγω της Επανάστασης του 1821. Στις 14 Απριλίου 1827 η Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε με επταετή θητεία πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, θέση από την οποία ήρθε σε τριβή με τους τοπικούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα τη δολοφονία του στις 9 Οκτωβρίου 1831, στο Ναύπλιο, από τον αδελφό και τον γιο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, σε αντίποινα της φυλάκισης του τελευταίου. Ως κυβερνήτης ανακήρυξε την ίδρυση της Ελληνικής Πολιτείας και προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την αναδιοργάνωση της κρατικής μηχανής, καθώς και για τη θέσπιση του νομικού πλαισίου της νέας πολιτείας. Επίσης, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις σε τακτικά σώματα υπό ενιαία διοίκηση. Προσπάθησε και πέτυχε παράλληλα την επέκταση των συνόρων του νέου κράτους και την κατοχύρωση της ελληνικής ανεξαρτησίας

Υπεύθυνοι της εκδήλωσης:

Στέλλα Δούκα, Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ
sdouka@phed.auth.gr

Γεώργιος Λυκεσάς, Αν. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ
glykesas@phed.auth.gr