Η ΚΟΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ – Πρόγραμμα Διά Βίου Μάθησης

Το Διά Βίου Μάθησης Πρόγραμμα «Η Κοινή Ελληνιστική γλώσσα της Αγίας Γραφής και η πολιτισμική της διάσταση», μελετά και διδάσκει στους εκπαιδευόμενους τη γλώσσα των ελληνικών βιβλικών κειμένων και, ευρύτερα, την Κοινή Ελληνιστική γλώσσα, στην οποία έχει γραφεί το βιβλικό κείμενο και η οποία αποτελεί σημαντικό κρίκο μέσα στην αδιάλειπτη συνέχεια της Ελληνικής γλώσσας μέχρι σήμερα. Στα πλαίσια του προγράμματος, από το 2019 ε.ε., με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια Κυριακούλα Παπαδημητρίου, έχει συσταθεί μία ερευνητική ομάδα από γλωσσολόγους, φιλολόγους, ιστορικούς και βιβλικούς θεολόγους, που διερευνά την Κοινή Ελληνιστική γλώσσα με μία πρωτότυπη προσέγγιση, διεπιστημονικά και εστιάζοντας στην πολιτισμική της διάσταση. Παράλληλα, οι ερευνητές προσφέρουν το προϊόν της έρευνάς τους εκπαιδευτικά στο συγκεκριμένο Διά Βίου Μάθησης Πρόγραμμα, το οποίο, με την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων, λειτουργεί συγχρόνως και ως ένα εργαστήριο γλωσσικής μελέτης του βιβλικού λόγου, εξετάζοντας τα κείμενα γλωσσικά, πολιτισμικά και θεολογικά. Ιδιαίτερα ωφελούνται από το Πρόγραμμα οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι στην εκκλησιαστική εκπαίδευση και διακονία, καθώς και οι ασχολούμενοι ερευνητικά -ή και ερασιτεχνικά- με την Κοινή Ελληνιστική γλώσσα και ειδικότερα με τη γλώσσα των ελληνικών βιβλικών κειμένων.

ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Τα ελληνικά βιβλικά κείμενα αποτελούν μέρος της ελληνικής, της ευρωπαϊκής, αλλά και της οικουμενικής παιδείας, αποτελούν δε αντικείμενο και της ελληνικής εκπαιδευτικής διαδικασίας, είτε με το μάθημα των Θρησκευτικών είτε με μαθήματα της Ελληνικής γλώσσας. Ως εκ τούτου, το Πρόγραμμα καλύπτει την ανάγκη πληρέστερης και ειδικότερης κατάρτισης των εκπαιδευτικών θεολόγων, αλλά και φιλολόγων. Επιπλέον ικανοποιεί και τα ενδιαφέροντα εκείνων που ασχολούνται ερευνητικά ή ακόμη και ερασιτεχνικά με τα ελληνικά κείμενα της Αγίας Γραφής, καθώς και γενικότερα με την Κοινή Ελληνιστική.

Επιπλέον, τα κείμενα της Αγίας Γραφής αποτελούν άμεσο αντικείμενο αναφοράς της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, καθώς και γενικότερα της εκκλησιαστικής διακονίας είτε με την κατήχηση είτε με το κήρυγμα είτε με την καθ’ οιονδήποτε τρόπο θεολογική πληροφόρηση του ποιμνίου. Το Πρόγραμμα ανταποκρίνεται στην ανάγκη του έγκυρου καταρτισμού ιερέων, ιεροκηρύκων, κατηχητών στο έργο τους από ειδικούς επιστήμονες.

Περαιτέρω, το Πρόγραμμα συμπληρώνει ένα κενό που υπάρχει στη διδασκαλία της Κοινής Ελληνιστικής γλώσσας, η οποία, παρά την αναγνωρισμένη επιστημονικά σημασία της, δεν διδάσκεται στη Μέση Εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να θεωρείται λανθασμένα ότι καλύπτεται από την κλασική Αρχαία Ελληνική και να μένουν άγνωστες ή παρερμηνευμένες οι περισσότερες πτυχές της.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Ο σκοπός του προγράμματος είναι διπλός:

αφενός επιδιώκει να καταστήσει το ελληνικό βιβλικό κείμενο της Αγίας Γραφής προσιτό και κατανοητό στον σύγχρονο αναγνώστη και να δώσει, ιδιαίτερα, στους εκπαιδευτικούς εργαλεία για τη διδασκαλία του,
και αφετέρου επιζητεί να αναδείξει και να κάνει ευρύτερα γνωστό ένα πολύτιμο κομμάτι της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, την Κοινή Ελληνιστική, στην οποία έχει γραφεί το βιβλικό κείμενο και η οποία αποτελεί σημαντικό κρίκο μέσα στην αδιάλειπτη συνέχεια της Ελληνικής γλώσσας μέχρι σήμερα.

Συγκεκριμένα, η γλωσσική προσέγγιση στα ελληνικά κείμενα της Αγίας Γραφής δεν θα περιοριστεί στην εξέτασή τους ως εκκλησιαστικών λειτουργικών κειμένων, αλλά θα είναι γλωσσικά ολιστική και μεθοδολογικά διεπιστημονική. Χωρίς να παραθεωρεί την εκκλησιαστική χρήση τους, το Πρόγραμμα εξετάζει την Ελληνική γλώσσα των βιβλικών κειμένων από την άποψη της γλώσσας ως πολιτισμικού αγαθού, φέροντας σε σύγκλιση τη γλωσσολογική, την πολιτισμική και τη θεολογική θεώρηση.

Τους σκοπούς αυτούς διαμόρφωσε η μακρά ερευνητική και εκπαιδευτική εμπειρία της επιστημονικά υπεύθυνης του Προγράμματος, καθηγήτριας Κυριακούλας Παπαδημητρίου, η οποία ως φιλόλογος και θεολόγος, διδάσκει το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας των βιβλικών κειμένων επί 20ετία περίπου στο Α.Π.Θ. με διδακτορική εξειδίκευση στη Γλώσσα της Καινής Διαθήκης.

Ειδικότερα οι στόχοι του Προγράμματος είναι οι εξής:

ανάπτυξη της ικανότητας γλωσσικής κατανόησης του ελληνικού βιβλικού κειμένου μέσα στην πολιτισμική του συνάφεια με τις ιστορικές προεκτάσεις των γλωσσικών δεδομένων του μέσα στην κοινωνική και εκκλησιαστική ζωή
συμβολή στη θεολογική ερμηνεία των ελληνικών βιβλικών κειμένων και στη γλωσσική μελέτη της Ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμικού της εμπλουτισμού κατά την περίοδο της σύνταξης της Αγίας Γραφής
προβολή της διαχρονίας της Ελληνικής γλώσσας και της σπουδαίας θέσης που έχει μέσα σ’ αυτήν η Κοινή Ελληνιστική με κύριο εκπρόσωπο τα ελληνικά βιβλικά κείμενα.

Σύμφωνα με τους παραπάνω σκοπούς και στόχους, το Πρόγραμμα αποβλέπει στην απόκτηση των εξής μαθησιακών αποτελεσμάτων:

δυνατότητα αναγνώρισης των μορφολογικών και συντακτικών φαινομένων της γλώσσας των ελληνικών βιβλικών κειμένων και ευρύτερα της Κοινής Ελληνιστικής
ικανότητα σημασιολογικής και ερμηνευτικής εμβάθυνσης με αναφορά στη χρήση της γλώσσας μέσα στην ιστορικοκοινωνική και πολιτισμική συνάφεια της εποχής των ελληνικών βιβλικών κειμένων
απόκτηση δεξιότητας στη μετάφραση και στη νοηματική-θεολογική ανάλυση των ελληνικών κειμένων της Αγίας Γραφής χωρίς εξάρτηση από τις υπάρχουσες μεταφράσεις και αναλύσεις.

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε:

πτυχιούχους πανεπιστημιακής εκπαίδευσης Τμημάτων Θεολογίας, Ανωτάτων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών, Φιλολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφίας και άλλων ειδικοτήτων των Ανθρωπιστικών Σπουδών, που ενδιαφέρονται για την Ελληνική γλώσσα της Αγίας Γραφής και ευρύτερα για την Κοινή Ελληνιστική
αποφοίτους και ερευνητές, που ασχολούνται με τα ελληνικά βιβλικά κείμενα διεπιστημονικά, από γλωσσικής, θεολογικής ή πολιτισμικής άποψης και μελετούν την Κοινή Ελληνιστική
κληρικούς, ιεροκήρυκες, κατηχητές και σε όσους διακονούν τον λόγο της Εκκλησίας μελετώντας τα ιερά κείμενα
όσους έχουν εγκύκλιες γνώσεις της Αρχαίας Ελληνικής και επιθυμούν να γνωρίσουν ουσιαστικά και υπεύθυνα την Ελληνική γλώσσα της Αγίας Γραφής και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για την Κοινή Ελληνιστική γλώσσα των ελληνιστικών και ελληνορωμαϊκών χρόνων.

ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Ο σκοπός του Προγράμματος, που είναι η εξέταση της Ελληνιστικής Κοινής των βιβλικών κειμένων ως πολιτισμικού αγαθού, υπαγορεύει τον τρόπο με τον οποίο δομείται και παρουσιάζεται το περιεχόμενό του. Τρία βασικά εργαλεία της σύγχρονης Γλωσσολογίας χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία της ύλης:

α) Η δομολειτουργική προσέγγιση της γλώσσας, σύμφωνα με την οποία οι γραμματικές και οι συντακτικές δομές της Ελληνικής γλώσσας των βιβλικών κειμένων εξετάζονται σε συνδυασμό μεταξύ τους, με γνώμονα τη λειτουργία τους για την οργάνωση του μηνύματος.

β) Παράλληλα, και ειδικά για το λεξιλόγιο της γλώσσας, εφαρμόζεται η σημασιολογική και πραγματολογική προσέγγιση, σύμφωνα με τις οποίες εξετάζονται οι σημασιακές αλλαγές των λέξεων και εκφράσεων κατά την κειμενική αλλά και την ιστορικο-κοινωνική συνάφειά τους, ανάλογα, μάλιστα, προς τη συγκεκριμένη χρήση τους, όπως εμφανίζεται στη γλωσσική πράξη του αρχαίου κειμένου. Και

γ) Η προσέγγιση μέσω του σώματος κειμένων της ελληνιστικής εποχής, και κυρίως των παπύρων και επιγραφών, όπου διασώζεται η καθομιλουμένη Κοινή της εποχής της Καινής Διαθήκης. Η εξέταση αυτού του γλωσσικού υλικού είναι αναγκαία και απαραίτητη, καθόσον είναι ο μόνος και ασφαλής τρόπος να έχουμε τη ‘ζωντανή’ μαρτυρία της καθημερινής χρήσης της γλώσσας εκείνη την εποχή.

Τα παραπάνω εργαλεία συνδυάζονται με τα πορίσματα της βιβλικής επιστήμης, η οποία παρέχει τον κατάλληλο εξοπλισμό για την ερμηνευτική ανάλυση των κειμένων της Αγίας Γραφής και τη θεολογική τους κατανόηση.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η εκπαιδευτική μεθοδολογία είναι υβριδική, καθώς το πρόγραμμα διεξάγεται:

α) με συμβατική διδασκαλία πρόσωπο προς πρόσωπο,

β) με σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, και

γ) με ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Για τη συμβατική διδασκαλία χρησιμοποιείται αίθουσα της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. κατάλληλα εξοπλισμένη, για τη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση η μέθοδος BigBlueButton, και για την ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση η ηλεκτρονική τάξη Moodle στο ηλεκτρονικό περιβάλλον e-learning του Α.Π.Θ.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Κυριακούλα Παπαδημητρίου
Καθηγήτρια Καινής Διαθήκης με ειδίκευση στη Γλώσσα, Ερμηνεία και Ερμηνευτική, Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού Α.Π.Θ. Επιστημονική υπεύθυνη και διδάσκουσα.

Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη
Ομότιμη Καθηγήτρια Γενικής Γλωσσολογίας με ειδίκευση στη Λεξικολογία και Λεξικογραφία, Τμήμα Φιλολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκουσα.

Παντελής Νίγδελης
Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας με ειδίκευση στην Επιγραφική, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκων.

Γεώργιος Ζωγραφίδης
Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνιστικής και Βυζαντινής Φιλοσοφίας, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Α.Π.Θ. Διδάσκων.

Αικατερίνη Τσαλαμπούνη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Καινής Διαθήκης με ειδίκευση στην Ερμηνεία, Θεολογία και Ιστορία Χρόνων της Καινής Διαθήκης, Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού Α.Π.Θ. Διδάσκουσα.

Ευαγγελία Δάφνη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παλαιάς Διαθήκης-Μετάφρασης των Εβδομήκοντα, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκουσα.

Ασημάκης Φλιάτουρας
Επίκουρος Καθηγητής Ιστορικής Γλωσσολογίας, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ. Διδάσκων.

Αθανάσιος Γεωργακόπουλος
Επίκουρος Καθηγητής Γλωσσολογίας, Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκων.

Κατερίνα Χατζοπούλου
Δρ. Ιστορικής Γλωσσολογίας University of Chicago, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στον Τομέα Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκουσα.

Ροδή Γεωργιάδου
Γλωσσολόγος και θεολόγος, υπ. Δρ Καινής Διαθήκης, Τμ. Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Α.Π.Θ. Συνεργάτης.

1. Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης 2018-19

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η ΚΟΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ : Κυριακούλα Παπαδημητρίου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Εργαστήριο Βιβλικών Σπουδών – ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Το Πρόγραμμα διεξάγεται κατά το εαρινό εξάμηνο του 2019 (Μάρτιο-Μάιο), διαρκεί οκτώ (8) εβδομάδες, στη διάρκεια των οποίων θα προσφέρονται στους εκπαιδευομένους 2 τρίωρα μαθήματα, στα οποία −παράλληλα με τη διδασκαλία− θα γίνεται πρακτική άσκηση και θα απαιτείται εξέταση με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων και την παράδοση επιμέρους εργασιών. Προσφέρονται, επιπλέον, 2 τρίωρα μαθήματα, στην αρχή και στο τέλος του Προγράμματος, το εισαγωγικό και το ανακεφαλαιωτικό.

Δ.Ω. και ECTS: Το σύνολο των διδακτικών ωρών ανέρχεται στις 54 ώρες και ο συνολικός φόρτος εργασίας με την παρακολούθηση, την άσκηση, τη μελέτη, την εξέταση και τη σύνταξη των εργασιών αντιστοιχεί σε 5 ECTS.

2. Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης 2019-20

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η ΚΟΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ. Β΄ ΚΥΚΛΟΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Το Πρόγραμμα διεξάγεται κατά το εαρινό εξάμηνο του 2020 (Μάρτιο-Μάιο), διαρκεί δέκα (10) εβδομάδες, στη διάρκεια των οποίων θα προσφέρονται στους εκπαιδευομένους 2 τρίωρα μαθήματα ανά εβδομάδα, στα οποία −παράλληλα με τη διδασκαλία− θα γίνεται πρακτική άσκηση και θα απαιτείται εξέταση με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων και την παράδοση επιμέρους εργασιών.

Δ.Ω. και ECTS: Το σύνολο των διδακτικών ωρών ανέρχεται στις 60 ώρες και ο συνολικός φόρτος εργασίας με την παρακολούθηση, την άσκηση, τη μελέτη, την εξέταση και τη σύνταξη των εργασιών αντιστοιχεί σε 5 ECTS.

3. Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης 2020-21

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η ΚΟΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ. Γ΄ ΚΥΚΛΟΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Το Πρόγραμμα διεξάγεται κατά το εαρινό εξάμηνο του 2021 (Μάρτιο-Ιούνιο), διαρκεί δέκα (10) εβδομάδες, στη διάρκεια των οποίων θα προσφέρονται στους εκπαιδευομένους 2 τρίωρα μαθήματα ανά εβδομάδα, στα οποία −παράλληλα με τη διδασκαλία− θα γίνεται πρακτική άσκηση και θα απαιτείται εξέταση με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων και την παράδοση επιμέρους εργασιών.